هنگامی که سرزمین سند در سال 1843 میلادی، در کنار مناطق دیگر شبه قاره به دست امپراتوری بریتانیا افتاد، در همان زمان، بذر استقلال طلبی و آزادیخواهی در سراسر منطقه مستعمره کاشته شد. در طی دو دهه بعدی، دانه های آزادیخواهی و استقلال طلبی به درخت بزرگ تبدیل شده و شروع به میوه دادن کرد. شورش علیه استعمار بریتانیا در ماه مه 1857 از میرت، یکی از مناطق هند آغاز شد و به سرعت به سرزمین های ساحلی سند رسید. این شورش شبه قاره هند را وارد وضعیت ناآرامی کرد که به زودی ارتش بریتانیا از زور برای کنترل شورش ها استفاده کرد. در کراچی، آتش شورش از گردان چهاردهم سپاه محلی انگلیس، جایی که تعداد زیادی از سپهسالاران هندی (اعم از مسلمانان و هندوها) جمع شدند و علیه کمپانی هند شرقی بریتانیا قیام کردند، فوران کرد. ۳۸ نفر از افسران و سپاه ارتش محلی با انگیزه استقلال طلبی از اردوگاه انگلیس گریختند. نقشه استقلال طلبان بزودی خنثی شد و هشت نفر از آنها در راه کشته شدند. بقیه دستگیر و به هیئت منصفه معرفی شدند که آنها را به اعدام محکوم کرد. زمینی که امروز بازار ایمپرس در آن قرار دارد، به عنوان مکانی برای اعدام آن سپاهیان شورشی عمل کرده بود. این اعدام در یک میدان تیر معمولی انجام نشد بلکه در معرض دید عموم صدها نفر از مردم محلی در مرکز شهر انجام گرفت بریتانیایی ها تصمیم گرفته بودند آن را نمونه ای برای خاموش کردن صداهای مخالف علیه قدرت استعماری قرار دهند.
گزارش های تاریخی شبه قاره هند حاکی از آن است که در 17 سپتامبر 1857، دو نفر از رهبران مهم شورشیان محلی به نام های"رام دین" و"سورج بالی" با گلوله توپ در وسط محل بازار ایمریس کراچی کشته شدند و 15 شورشی دیگر در معرض دید عموم به دار آویخته شدند. سپس برای ایجاد ترس و وحشت در میان مردم محلی، اجساد مردگان را مثله کردند و سپس در فاضلاب انداختند. سر بارتل فرر یکی از افسران انگلیس در هند در بیوگرافی خود نوشته است که شورشیان هندی قبل از اعدام به یکدیگر تبریک می گفتند. کراچی در آن زمان یک شهر بسیار کوچکی بود که اکثراً سربازان و ماهیگیران در آن زندگی می کردند، اما تا سال ها پس از اعدام استقلال طلبان، مردم از راه های دور می آمدند و به یاد خون ریخته شده هموطنان خود، گلبرگ های گل رز را در این مکان می ریختند. تا زمانی که برای شهروندان دیگر سرزمن سند قضیه کشتار استقلال طلبان فاش شد، با آگاهی از اهمیت این مکان، عده ای برای ادای احترام شروع به گل پاشی کردند و برخی دیگر در آن محل شمع روشن کردند. این روش به زودی شتاب بیشتری گرفت و مردم شروع به دیدارهای مکرر برای ابراز عقیدت و محبت به مبارزان آزادی کردند. حاکمان بریتانیا که پس از شورش بزرگ استقلال طلبانه هندی ها در سال 1857، در مورد بروز شورش های دیگر نگران و در هراس بودند، از افزایش محبوبیت این مکان(محل ایمپریس بازار) به شدت هراسان شدند. آنها پس از بررسی بسیار برای رفع نگرانی خود، راه حلی هوشمندانه ارائه کردند. دولتمردان انگلیس در هند پس از مشاوره با هم قرار گذاشتند که در آن زمین خالی بازاری ساخته شود، چون بریتانیایی‌ها می‌ترسیدند که محلی‌ها بنای یادبودی برای ادای احترام به سپهسالاران اعدام‌شده در آنجا بسازند. بنابراین در جای بنای یادبود احتمالی استقلال طلبان هندی، ساز و ساخت بازار ایمپریس را در آن مکان برای بزرگداشت ملکه ویکتوریا طرح ریزی کردند. در سال 1884 از جیمز فرگوسن، فرماندار انگلیس در هند که در شهر بمبئی سکونت داشت، خواسته شد که سنگ بنای بازار را بگذارد. برای ساخت و ساز ساختمان بازار ایمپریس، سنگ های قرمز از منطقه جودپور هند تا کراچی (مسافت ۶۲۳کیلومتر) آورده شد و ساخت و ساز ساختمان چهار سال طول کشید. ساختمان این بازار در آن زمان 12 میلیون روپیه هزینه داشت. بازار ایمپریس با نگینی ساعت مانند در تاج برج و فواره ای در دل بازار تزیین شده بود. این شاهکار معماری، بازار ملکه ویکتوریا ایمپراس، به مناسبت سالگرد طلایی ملکه بریتانیا، نامگذاری شده بود. در سال 1886، جیمز فرگوسن، فرماندار انگلیس مقیم در بمبئی به همراه افسران دیگر انگلیس سنگ بنای بازار ایمپریس را در آن سایت گذاشت. این مکان در گذشته یک زمین خالی و بایر بود و به عنوان منطقه اردوگاه ارتش انگلیس استفاده می شد. بازار ایمپریس توسط مهندس ارشد شهرداری، جیمز استراکان یکی از طراحان معماری بنام انگلیس طراحی شده است.
معماری بازار ایمپریس
گذشته از اهمیت تاریخی متمایز آن، معماری بازار ایمپریس منحصر به فرد و چشم نواز است. این بنای بزرگ با سقف‌های ضخیم طاق‌دار و برج ساعتی به ارتفاع ۱۴۰فوت است که نوک آن با سر پلنگ پوشیده شده است. ساخت و ساز بازار پس از طراحی توسط معمار بریتانیایی «جیمز استراکان» اول به یک شرکت معماری انگلیسی سپرده شد، اما در مرحله بعدی از طریق یک شرکت معماری محلی به نام "مهومد نیوان و دولوخجو" (Mahoomed Niwan and Dulloo Khejoo) تکمیل شد. ساختمان بازار اساساً در اطراف یک حیاط بزرگ با مساحت 100 در 130 فوتی قرار دارد که توسط 4 گالری احاطه شده مانند ساختمان‌های عصر مغول طراحی شده است. هر گالری 46 فوت عرض دارد که محل 280 مغازه و غرفه را فراهم می کند. ایمپریس بازار در زمانی که ساخته شده بود، یکی از تنها هفت بازار کراچی بود. جالب ترین چشم انداز طرح معماری کل بازار ایمپریس برج ساعت زیبا است که شگفتی معماری بریتانیا را نشان می دهد. برج ساعت چهارگوشه ای به زیبایی معماری خاصی طراحی شده است. ساختمان بازار بر اساس سبک معماری بریتانیایی غیرمعمولی، ترکیبی از سبک ساخت و ساز هندی و رومی که سبک هند-گوتیک نیز نامیده می شود، ساخته شده است. این بازار همچنین حاوی عناصری از معماری هند و ساراسنیک، هند و اسلامی و مغول نیز است. بعد از گذشت این همه سال، آهن کاری‌های زمان سلطنتی انگلیس روی دروازه اصلی جذابیت اولیه خود را از دست داده است. ساعت در نمای بیرونی برج مدت ها پیش از کار افتاده است. همچنین به نظر می رسد که قطعات مکانیکی برج ساعت یا گم شده است یا احتمالاً به سرقت رفته است. این ساختمان از دورتادور از جاده‌های شلوغ و بازارهای خرید صدر احاطه شده است. فواره زیبای که در وسط چمن بزار قرار داشت اکنون ناپدید شده است.
بازسازی بازار ایمپرس
بازار امپرس در سال 201۸ توسط شهرداری کراچی تحت یک مرحله بازسازی بزرگ قرارگرفت. دیوارهای آلوده و رنگ پریده و داخل بازار با احتیاط دقیق از طریق نگهداری خاص حفظ نمای باستانی بازسازی شده است. سقفی که پوسیده و در آستانه ریزش بود، از جاهایی تعویض و جاهای دیگر تعمیر شد. دیوار سنگی بیرونی باغ در اطراف بازار نیز مورد بازسازی قرار گرفت. قبل از سال 201۸، سراسر باغ در محوطه بازار نیز دارای تعداد زیادی از غرفه ها و مغازه های کوچک غیرقانونی بود. در نوامبر 2018 به دنبال حکم دادگاه عالی، عملیات بزرگی توسط شهرداری کراچی برای حذف بیش از یکهزار مغازه غیرقانونی آغاز شد. در طول بازسازی تا قبل از پایان سال 201۸، تمام غرفه های غیر قانونی در اطراف بازار حذف شدند. چمن و گیاهان زیبا جایگزین غرفه ها و مغازه های محوطه باغ شدند و بر زیبایی بازار افزودند. پس از گذشت زمان ها، ساختمان و نمای کلی بازار ایمپریس طی علمیات بازسازی توسط شهرداری با آب شسته شد و گردگیری ساختمان با دمنده های سنگین انجام شد، اما لکه های ظلم و بربریت که روی صفحات تاریخ این بنای باستانی دوران انگلیس ثبت شده است با شست شوی آب و دمنده های سنگین اصلا پاک شدنی نیست.
نظر شما